Mantelzorg

Op 10 november 2019 is er hier op de site al eens over geschreven in de categorie teksten met energie ‘Mantelzorg als wetenschap‘ en op 3 december 2019 ‘mens met handicap‘ over het begrip mantelzorg.
Afgelopen week ben ik ook (hulp) mantelzorger geweest.
Vandaar dat er hier geen berichten zijn verschenen. De vaste lezers van deze site zullen ze misschien al hebben gemist. Hierom dus.

Het begon met wat problemen bij mensen op leeftijd.
Samen oud worden is een mooi gegeven als de fitheid van beide in evenwicht is. Als de balans doorslaat en een van de partners is aanmerkelijk minder fit, dan komen er op den duur (meer) problemen.

Wat een hulp kunnen deze twee mensen dan tegemoet zien!
Beroeps verzorgenden, mensen van de ambulancedienst, artsen in het ziekenhuis, familie, kennissen.
Wat een energie van zorg en compassie, geduld en liefde.
Mensen die eigenlijk alleen komen om iemand te wassen en die dan, als wassen niet gaat, een hele scala zorg op zich nemen.
De partner en tevens mantelzorger, ontlasten en bijstaan.
Onbetaalbaar.

Er wordt een scheiding zichtbaar tussen de mens die (alleen) werkt voor geld en die (alleen) werkt voor mensen. Het is van alle tijden.
Het is ook helemaal niet zo erg. In bovengenoemde situatie was het over grote deel van de mensen werkzaam voor de mens.
Voor de mens die het zelf even niet meer kan.

Hulp bieden

Doordat ik enigszins in de gelegenheid was en ben en een paar jaar ervaring op heb gedaan in een verpleeghuis, kon ik enige mantelzorg taken overnemen.
In het verpleeghuis duurt een werkdag ongeveer 8 uur.
Als mantelzorger duurt de werkdag al gauw 24 uur.
Geen effectieve werkuren, wel continu aanwezig en inzetbaar.
Ook al is dit op zich niet echt nodig, toch is er continu alertheid.
Deze niet gekwalificeerde mantelzorg is eigenlijk ook een soort van vrijwilligerswerk. Niet erg, het moet gewoon gebeuren.
Alleen, 24 uur mantelzorg levert niet genoeg op om het eigen huishouden draaiende te houden.

Voor gekwalificeerde hulpverleners is er via het persoonsgebonden budget wel een vergoeding mogelijk.
Gekwalificeerde medewerkers lopen echter niet zomaar rond om mantelzorg taken op zich te nemen. Er is een heel groot tekort aan zorgenden met de benodigde diploma’s.
Vaak zijn die diploma’s belangrijker dan ervaring en inzet.
Ik heb dit zelf ervaren toen ik nog in de zorg werkte, al weer jaren geleden.

Zoveel hulp

Naarmate de mantelzorg langer duurt wordt de routine ook anders.
Er moet zo nu en dan boodschappen worden gedaan. Even een luchtje happen, en (buiten) de benen even strekken.

De meer hulpbehoevende wordt vaker een tijdje alleen gelaten.
In het beginstadium kan dit vaker bij een, in dit geval dementerende, oudere.
Naar mate de hersenfuncties van de hulpbehoevende verder afneemt wordt ook de zorg voor de mantelzorger meer.
Zolang de zorgbehoevende nog thuis woont is er veel organisatie nodig voor de zorg. Huishoudelijke hulp, was/douche hulp. Met mooi weer iemand die, vrijwillig, een blokje om gaat met de hulpbehoevende.
Veel kan worden geregeld en verrassend genoeg is deze hulp ook (nog) voor de gewone mens bereikbaar.
Zelfs een meestal bureaucratisch instituut als een gemeente kan zomaar zorgen voor de nodige hulpmiddelen en de zorgverzekeraar doet niet al te moeilijk als er financiële hulp wordt aangevraagd.

Er is veel kritiek op de zorg maar… allemaggies… wat is er veel mogelijk als een mens echt, even of langduriger, zorg nodig heeft.
Petje af voor de vele mensen die met hun hart op de goede plaats in de zorg werkzaam zijn.
Ook al moeten zij soms door weer en wind naar de cliënt toe en werkt de cliënt soms niet zo mee.
Steeds weer het geduld en de inzet om de werkzaamheden tot een goed einde te brengen. En dan ook nog de, even van de lastige taak verloste, mantelzorger de nodige aandacht geven.

Energie

We staan er als buitenstaander vaak niet bij stil wat een enorme energie er wordt besteed aan het helpen van mensen die het zelf niet meer zo goed kunnen.
Zelfs artsen in ziekenhuizen, die vaak bekent staan als ‘graaiers’, hebben nogal eens hun hart en betrokkenheid laten zien.
Zo nu en dan meekijken over de schutting van de andere medische disciplines. Ook bij de reguliere artsen komt het besef, wat bij de ‘alternatieve’ geneeskunde van begin af aan al erkend is, dat een mens meer is dan een los hart en een losse long.
Een mens is een wereld op zichzelf. Een mens is een onderdeel van de schepping. De mens is een onderdeel van het goddelijke. (Of had ik dat niet mogen zeggen?)

Als tijdelijk mantelzorger heb ik het allemaal van dichtbij kunnen ervaren.
Van de verschillende kanten kunnen zien en beleven. De moeilijke momenten als het echt niet lijkt te gaan. En de wonderlijke momenten als de dementerende ineens ‘opstaat en loopt’.
Van slaapwandelende mens in een vrolijke grapjes makende levendige verschijning. En dat soms binnen een heel korte tijd.

Dementie en depressie

Er is heel weinig over deze combinatie te vinden op internet terwijl deze combinatie , dementie en depressie, heel vaak voor komt.
Zeker in de eerste en tweede fase van de dementie.
Het lijkt zo gewoon dat de dementerende zoveel slaapt. Soms wel 20 uur per etmaal. Als een pasgeborene.

Toch is dit niet normaal en dient het de nodige aandacht te krijgen.
Door de dementie kan de mens niet meer goed verwoorden en uitdrukken wat bedoeld wordt.
Hiervan is de dementerende vaak nog wel even bewust.
Het is heel frustrerend om dit mee te moeten maken.
Later lijkt de dementerende het niet mee zo door te hebben maar we weten het niet en we kunnen het de dementerende ook niet meer vragen.
De koppeling tussen het korte- en het lange termijnsgeheugen is beschadigd.
Alles wordt gezien, gehoord, gevoeld en opgeslagen in het lange termijnsgeheugen. Het is echter niet of nauwelijks nog terug te halen wanneer nodig.
Heel soms komt het echter nog wel. Na een goede ontspanning of een goede nachtrust. Dan is de dementerende ineens een tijdje redelijk aanspreekbaar en benaderbaar.
En hier kan depressie weer de kop op steken.

Prikkels

Doordat de ouderen vaak langer thuis wonen komt het voor dat de mensen in een sleur terecht komen. Voor dementerenden is het vaak beter als zij goed gedoceerde prikkels kunnen krijgen.
Dit kan door naar een dagopvang te gaan waar de mensen worden ‘beziggehouden’ op hun eigen niveau. En nog wat aan beweging kunnen doen. Ouderen doen dit uit zichzelf in het algemeen al veel moeilijker.

De spieren willen niet meer. Alles doet pijn. Lopen gaat moeilijk.
De geest en het lichaam corresponderen niet goed meer met elkaar.
Soms helpt het wel om de dementerende weer wat ‘leven’ te geven is door hem of haar naar de televisie te laten kijken. Bij degene die ik een tijdje heb helpen verzorgen was het kijken naar voetbal op tv een goede methode.
Ikzelf heb een gruwelijke hekel aan voetbal maar voor de dementerende was het groene veld en de gekleurde bewegingen een goede aanleiding om alerter te worden. Dit tot groot plezier van de mantelzorgers.
Na de voetbal wedstrijden was de energie helemaal op en moest de dementerende al slaapwandelend naar bed worden gebracht.
Weer terug naar de situatie die er daarvoor al was.
Wel weer even een glimp van het leven kunnen opvangen.
Er is dus nog zeker wat leven in een dementerende aanwezig en deze is in staat om het zo nu en dan ook nog te laten zien.

Mantelzorgende partner

Depressie ligt ook op de loer bij de mantelzorgende partner van de dementerende. Deze mensen zijn soms ook op leeftijd en hebben zelf ook meer kwaaltjes. Het is dan ook frustrerend om niet meer te kunnen zorgen en soms niet meer contact te kunnen krijgen met de partner.
Het uit handen moeten geven van de zorg aan de partner kan soms tot depressieve gevoelens leiden. De onmacht om goed bij te kunnen staan. Mogelijk het gevoel van falen.
Het is toch altijd al goed gegaan? waarom nu ineens niet meer?

Door meer te moeten mantelzorgen komt de partner ook veel minder onder andere mensen en raken de contacten buitenshuis steeds meer op de achtergrond. Bijvoorbeeld wordt het vrijwilligerswerk nog wel eens opgegeven. De mantelzorgende komt ook steeds minder buiten. Zeker in de wintermaanden.
Door de verminderde aanmaak, in de wintermaanden, van hormonen die depressies kunnen reguleren, is het gemakkelijker om depressieve gevoelens te krijgen. Naarmate er meer zonlicht kan worden opgenomen, gaat de algehele gesteldheid vaak goed vooruit.
De zon geeft weer meer levensenergie en iedereen kan daar weer voordeel van hebben.

Keto en dementie

Eerder is op deze site een artikel geplaatst over dementie en ketogene voeding, keto en dementie. Hierin wordt uitgelegd wat er, in een vroeg stadium, nog aan dementie kan worden gedaan.
Ook als de dementerende in een verdere fase terecht is gekomen is het nog steeds mogelijk door ketogene voeding of koolhydraat arme voeding de dementie af te remmen.
Het heeft op zich niet zo heel veel met de dementie storing te maken als wel met de algehele stofwisseling.
Ketonen zorgen voor een betere voeding van de hersenen en voor dementerenden kan dit ook nog steeds positieve effecten opleveren.

Vaak is overstappen op andere voeding bij (oudere) mensen moeilijk. Want het ging toch altijd goed?
Ook is de verandering van voeding vaak lastig omdat de oudere mens vaak een cocktail van (giftige) medicijnen heeft voorgeschreven gekregen en deze ook trouw innemen.
De medicijnen dienen op de koolhydraat arme eetwijze te worden aangepast en dat is nogal lastig. Zeker als een behandelend arts er niets van wil weten.

Dit alles heeft meer tijd nodig en veel geduld en inlevingsvermogen.
Het zou mooi zijn als meer mantelzorgers en andere zorgverleners meer oog en begrip krijgen voor een betere voedingswijze.
Ik moet toegeven. Het is mij in de week mantelzorg te weinig gelukt om hier extra aandacht aan te besteden. Er is nog een lange weg te gaan.
En deze weg wordt ook gegaan.